تاب آوردن یعنی چی؟
تاب‌آوری یعنی حفظ آرامش در هنگام رویارویی با یک فشار یا انعطاف‌پذیری در مقابله با موانعی که در جریان زندگی پیش می‌آید و حفظ خوش‌بینی و احساس مثبت هنگام دشواری‌ها و اجتناب از راهبردهای تخریبی و فرسایشی مانند مصرف مواد مخدر یا سیگار. تاب‌آوری یک ویژگی روان‌شناختی است و حُسن آن این است که ژنتیکی نیست و قابل پرورش و آموزش است.یعنی ما می‌توانیم یاد بگیریم که افراد تاب‌آوری باشیم و این فطرت را درونمان رشد و ارتقا دهیم و اگر موفق به ارتقا این خصلت در خود باشیم قادر خواهیم بود که از بسیاری از مشکلات اجتماعی مانند افسردگی و….. سر بلند بیرون ایم.
در ادبیات دینی ما نیز در رابطه با تاب‌آوری صحبت‌های زیادی شده است مانند آیه «إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ» یعنی خداوند با صابران است یا آیه «إِنَّ مَعَ ٱلعُسرِ يُسرا» یعنی همراه سختی‌ها آسانی‌ها وجود دارد. به طور کلی تاب‌آوری یعنی اینکه بعد از بحران بتوانیم به حالت اولیه خود بازگردیم و کارهای خود را پیش ببریم قران کریم در این مورد بسیار تاکید دارد و صبر را نشانه ایمان میداند.
مطالعات زیادی در رابطه با تاب‌آوری انجام شده که با بسیاری از پدیده‌های سلامت روان از جمله هیجانات مثبت، پیشگیری از افسردگی و اضطراب ارتباط دارد. اگر جامعه تاب‌آوری را بیاموزد و بتوانیم برنامه‌های آموزشی برای تاب‌آوری جامعه در هر سنی داشته باشیم می‌توانیم تا حد زیادی به پیشگیری از مشکلات سلامت روان کمک کنیم و جامعه با نشاط‌تر با سلامت بهتری داشته باشیم.
مسائل زندگی را چگونه باید حل کرد؟
ما نمی‌توانیم بگوییم که هیچ فردی در زندگی با مشکل روبروی نمی‌شود بلکه همه افراد مشکلاتی را در زندگی خود تجربه می‌کنند اینکه بگوییم افراد موفق یا سالم زندگی بدون مشکلی دارند اشتباه است بلکه افراد موفق در زندگی با مشکلات مواجهه سالم و سازنده دارند و مشکلات را مانند یک چالش مینگرند.
مواجهه سالم و سازنده یعنی اینکه ابتدا مسئله را خوب شناسایی سپس توانایی‌های خود را در برخورد با مسئله شناسایی کنیم یعنی خودآگاهی و خودشناسی موضوع مهمی است که در حل مسئله مطرح می‌شود؛ روش‌های حل مسئله را در ذهن تحلیل کنیم که از چه راهی می‌توان به حل مسئله کمک کرد و در کجا نیاز داریم تا از کمک دیگران استفاده و چه زمان باید مطالعه و کمک حرفه‌ای دریافت کنیم.
اگر به این موضوعات توجه کنیم می‌توانیم شخصیت سالم را ارتقا دهیم و تعاملات ما به صورت مثبت اجتماعی باشد و مشکلات نتواند تأثیر جدی در حوزه سلامت روان ما داشته باشد و اضطراب روانی ما را افزایش دهد. حل مسئله، پیش‌نیاز تاب‌آوری است و اگر بتوانیم حل مسئله خوبی داشته باشیم به راحتی می‌توانیم فرد تاب‌آور خوبی باشیم.
آیا حل مسائل زندگی تکنیک دارد و تکنیک‌های حل مسئله چقدر برای جامعه آموزش داده شده است؟
بله؛ حل مسئله یک نوع مهارت و توانایی است که باید این مهارت آموزش داده شود و افراد دانش خود را در این زمینه افزایش دهند و این دانش را به کار بست تا تبدیل به مهارت شود. متأسفانه حل مسائل زندگی به صورت تجربی همراه با آزمون و خطا انجام می‌شود و در آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها حل مسائل زندگی را به صورت دقیق و عینی آموزش نداده‌ایم. افراد بیشتر براساس تجربیات شخصی مهارت حل مسئله را یاد گرفتند.
آموزش مباحث روان‌شناختی اعم از حل مسئله، خودآگاهی و تاب‌آوری آنطور که لازم است در آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها و سازمان‌ها مورد توجه جدی قرار نگرفته است و ضرورت دارد که به این موضوع توجه شود زیرا آموزش مهارت‌ها از دوران کودکی کمک کننده است.
اکنون برخی از آموزش‌های حل مسئله در زمان کودکستان و پیش‌دبستانی با انجام بازی و برنامه‌های آموزشی انجام می‌پذیرد تا کودک حل مسئله را یاد بگیرد. این موضوع در سیستم آموزشی کمتر توجه شده و اگر هم پرداخته شده کافی نبوده و به مهارت تبدیل نشده است؛ زیرا افراد در مواجهه با مسئله‌ای نمی‌توانند با مراجعه به دانش خود به حل مسئله بپردازند و به صورت تجربی با آزمون و خطا پیش می‌روند.
علی اعتماد
